Privacyrecht
Het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer is vastgelegd in de Grondwet en wordt onder andere in de Wet bescherming Persoonsgegevens (Wbp) verder uitgewerkt.
Privacy is een onderwerp dat in vele rechtsgebieden doorwerkt, denk aan het strafrecht, maar ook aan het bestuursrecht en het ondernemingsrecht.
Strafrecht en privacy
In het strafrecht wordt het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer vaak beperkt door de mogelijkheid van het inzetten van opsporingsmethoden als observatie, infiltratie en het ‘runnen’ van informanten. Het komt ook veelvuldig voor dat er gegevens, die in een andere dan de strafrechtelijke context worden verzameld, worden aangewend voor strafrechtelijk onderzoek.
Het is begrijpelijk dat juist in het strafrecht de afweging van inbreuken op de privacy in het licht van de veiligheid aan de orde is. Ter opsporing van strafbare feiten is het soms noodzakelijk dat bepaalde, privacygevoelige, informatie op tafel komt en beoordeeld wordt. De grondslag hiervan wordt gevormd in formele wetgeving. Deze wetgeving geeft daarnaast ook de grenzen van de inbreuken aan. Het toepassen van opsporingsmethoden is altijd verbonden met en ingekaderd door de schending van een rechtsgoed of rechtsbelang. Met andere woorden: bij een redelijk vermoeden van schuld aan een strafbaar feit, bij een vermoeden dat in georganiseerd verband ernstige misdrijven worden gepland en gepleegd en bij aanwijzingen van een terroristisch misdrijf kan het gelegitimeerd zijn inbreuk te maken op de privacy van de burger.
Met de ontwikkelingen in de maatschappij en de daarbij veranderende aard van criminaliteit zijn ook de strafbare feiten en de strafvorderlijke opsporingsmethoden uitgebreid. Nederland is inmiddels het meest getapte land van de wereld! De privacy lijkt in deze ontwikkelingen het onderspit te delven ten gunste van de veiligheid. En dit geldt ook ten opzichte van de preventieve maatregelen die genomen kunnen worden ter voorkoming van strafbare feiten.
Doordat veel verschillende personen en instanties zich tegenwoordig bezighouden met het verzamelen van informatie ten behoeve van de veiligheid, zijn de afwegingen rondom de handhaving van de veiligheid en de inbreuk op de privacy complexer geworden. Justitie heeft informatie van anderen nodig om de eigen taken te kunnen uitvoeren. Het is daarbij altijd de vraag in hoeverre informatie mag worden uitgewisseld, gebruikt en gekoppeld, maar het is nog meer de vraag of derden, anders dan politie en justitie, zich hebben gehouden aan hun eigen taken, bevoegdheden en verplichtingen. Controle op de verkrijging, verwerking en gebruikmaking van privacygevoelige gegevens is een belangrijke taak voor de strafrechtadvocaat, hij moet hier tijdens een zitting op wijzen.
Ondernemingsrecht en privacy
Veel ondernemingen verzamelen en gebruiken gegevens die beschermd worden door Europese en nationale privacywetgeving. Een bekend voorbeeld is het aanbieden van producten of diensten door middel van een webshop. Hierdoor worden bestanden met persoonsgegevens opgebouwd. U moet ervoor zorgen dat handelsovereenkomsten en algemene voorwaarden in lijn zijn met de relevante regelgeving, zodat u aanspraken van uw handelspartners of van derden wegens inbreuk op hun privacy kunt voorkomen.
Privacy is van bijzonder belang bij ICT-dienstverlening. Alle persoonsgegevens, of het nu is van uw personeel, van uw (potentiële) klanten of van derden, worden immers opgeslagen en bewerkt in ICT-systemen. U heeft niet alleen een goed privacy statement nodig, u dient ook rekening te houden met de Wbp bij het verwerken van persoonsgegevens. Wij adviseren zowel dienstverleners als afnemers bij het contractueel vormgeven van de vereiste bescherming. Mochten er onverhoopt geschillen ontstaan op dit gebied, dan staan wij u graag bij.
Bestuursrecht en privacy
Het bestuursrecht regelt de manier waarop het openbaar bestuur kan ingrijpen in de openbare rechtsorde. In het bestuursrecht mag een bestuursorgaan niets, tenzij daarvoor een wettelijke grondslag bestaat. In het kader van het bestuursrecht is vrij veel wet- en regelgeving relevant op informatie- en archiefgebied. De belangrijkste wet- en regelgeving is:
- de Wet openbaarheid van bestuur (Wob, vaak ‘Wet Wob’ genoemd)
- de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp)
- de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens (Wjsg)
- de Wet politiegegevens (Wpg)
- de Algemene wet bestuursrecht (Awb)
Al deze wetten hebben te maken met overheidsinformatie en hoe daarmee moet worden omgegaan: door wie en wanneer die informatie mag worden ingezien, hoe openbaar de informatie is, maar ook hoe de privacy van individuele of groepen burgers is gewaarborgd.